دکتر کهین شاهانی پور
سوابق تحصیلی : دکتری تخصصی بیوشیمی
مرتبه علمی : استادیار
اطلاعات تماس : تلفن: ۳۵-۳۷۴۲۰۱۳۴ – ۰۳۱ داخلی ۱۳۸
ایمیل: shahani@iaufala.ac.ir
گروه بیوشیمی – بیوفیزیک
کارشناس آموزشی گروه بیوشیمی – بیوفیزیک
آقای ناصر لطیفی
تلفن تماس :۳۵ – ۳۷۴۲۰۱۳۴ – ۰۳۱ داخلی ۱۳۹
ساعات حضور : همه روزه بجز پنجشنبه و جمعه از ساعت ۷:۳۰ الی ۱۶:۱۰
معرفی رشته بیوشیمی
بیوشیمی یا شیمی حیات، علم مطالعه ساختار و ویژگی‌های مواد موجود در سلول‌ها و بدن جانداران و بررسی واکنش‌های شیمیایی در آنها می‌باشد. بیوشیمی را همه به عنوان شاخه‌ای از زیست‌شناسی می‌شناسند اما شاخه‌ای از شیمی آلی نیز به شمار می‌آید. در واقع نام لاتین واژه‌ی بیوشیمی: Biochemistry خود از دو بخش Bio به معنی “زیست” و Chemistry یا همان “شیمی” تشکیل یافته که برگردان لغوی آن به معنی “زیست‌شیمی” می‌باشد که این خود نشان از تلفیقی بودن این دانش و بین‌رشته‌ایی بودن ماهیت آن بین رشته‌های زیست‌شناسی و شیمی آلی است. هدف رشته بیوشیمی تبیین مولکولی تمام فرآیندهای شیمیایی سلول‌های زنده، درک کامل تمام فرآیندهای شیمیایی مرتبط با سلول‌های زنده در سطح مولکولی، تلاش برای شناخت چگونگی آغاز حیات، به دست آوردن درک واضح از واکنش‌های شیمیایی درون سلول زنده و همچنین ارتباط این واکنش‌ها با ساختار و کار سلول است. دانش بیوشیمی که در آن از روش‌های شیمیدانان برای درک و شناخت فرایندهای فناوری زیستی که درون موجودات زنده روی می‌دهد استفاده می‌شود، دارای اهمیت روزافزونی است؛ تمام گیاهان و جانوران از ترکیب‌های شیمیایی ساخته شده‌اند و وظیفه بیوشیمیست‌ها آن است که ساختمان این مواد و نقش آنها را در حیات موجودات زنده بررسی و شناسایی کنند. کربوهیدرات‌ها، لیپیدها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک مانند DNA فقط تعدادی از مولکول‌های زیستی هستند که موضوع مطالعه بیوشیمیست‌ها یا همان زیست‌شیمیدان‌ها به شمار می‌آیند.
زمینه‌های مطالعاتی و پژوهشی رشته بیوشیمی
رشته بیوشیمی در سه زمینه مختلف به بحث و بررسی می‌پردازد؛
– بیوشیمی ساختمانی: Structural Biochemistry که به بررسی ساختار یک مولکول مثل کربوهیدرات، پروتئین، لیپید و دیگر مولکول‌های حیاتی (بیوشیمیایی) می‌پردازد.
– بیوشیمی متابولیسمی: Metabolic Biochemistry بررسی واکنش‌های متابولیکی و مسیرهایی که مواد مغذی مانند کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها در سوخت و ساز طی می‌کنند را مورد بررسی قرار می‌دهد.
– بیوشیمی بالینی (کلینیکی): Clinical Biochemistry علمی است که به بررسی علل بروز بیماری‌ها می‌پردازد و ارتباط بیماری‌ها را با ملکول‌های زیستی مورد مطالعه قرار می‌دهد. امروزه به طور صد‌در‌صد مشخص شده است که بیشتر بیماری‌هایی که داخلی هستند نه به واسطه عوامل خارجی بلکه مانند دیابت پایه بیوشیمیایی دارند. در واقع ۵۰ تا ۹۰ درصد بیماری‌های دام و انسان ناشی از بروز اختلال در واکنش‌ها و فرایندهای بیوشیمیایی یا تحت‌تاثیر عملکرد نادرست مهارکننده‌های بیوشیمیایی یا بیو‌کاتالیست‌ها (آنزیم‌ها) رخ می‌دهند.
مقاطع تحصیلی رشته بیوشیمی در ایران
رشته بیوشیمی در ایران تاکنون در هیچ دانشگاهی در مقطع کاردانی ارایه نشده است. در مقطع کارشناسی نیز تاکنون این رشته در دانشگاه‌های دولتی و پیام نور ارایه نشده و فقط در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی تحت عنوان “زیست‌شناسی سلولی و مولکولی- بیوشیمی” بین سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۶ ارایه می‌شد که در نهایت در سال ۱۳۹۷ با ادغام چهار گرایش علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک، بیوشیمی و بیوفیزیک، مطالب این حوزه از علم در چارچوب رشته کارشناسی “زیست‌شناسی سلولی و مولکولی” ارایه می‌شود.
در ایران مقطع کارشناسی‌ارشد رشته بیوشیمی در دو گرایش بیوشیمی (محض یا عمومی) شامل زمینه‌های مطالعاتی بیوشیمی ساختمانی و متابولیکی و گرایش بیوشیمی بالینی ارایه می‌شود. مقطع کارشناسی‌ارشد رشته بیوشیمی محض یا عمومی که به آن “کارشناسی‌ارشد بیوشیمی وزارت علوم” یا به اختصار “کارشناسی‌ارشد بیوشیمی” نیز گفته می‌شود، در دانشگاه‌های دولتی زیرمجموعه‌ی وزارت علوم، دانشگاه پیام‌نور، برخی از موسسات آموزش عالی غیر‌انتفاعی و البته دانشگاه آزاد اسلامی ارایه می‌شود. رشته “کارشناسی‌ارشد بیوشیمی بالینی” در دانشگاه‌های علوم پزشکی زیرمجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و البته به تازگی بوسیله یکی دو واحد از دانشگاه آزاد اسلامی ارایه می‌شود.
با توجه به اینکه متولی برگزاری دو گرایش رشته بیوشیمی در مقطع کارشناسی‌ارشد دو وزارتخانه علوم و بهداشت می‌باشند دارندگان مدرک کارشناسی مجاز به ادامه تحصیل در این دو گرایش نیز برای ورود به هر یک از آنها باید در آزمون ورودی جداگانه شرکت نمایند. اگرچه فارغ‌التحصیلان کارشناسی زیست‌شناسی علوم سلولی-مولکولی و همچنین رشته‌های میکروبیولوژی و زیست‌فناوری مجاز به شرکت در هر دو گرایش کارشناسی‌ارشد بیوشیمی و بیوشیمی بالینی هستند با این وجود مواد درسی مورد امتحان و ضرایب آنها در هر آزمون با دیگری متفاوت است. هرچند در هر دو آزمون بالاترین ضریب امتحانی مربوط به دروس پایه و تخصصی بیوشیمی می‌باشد.
هر یک از دو گرایش رشته بیوشیمی در مقطع کارشناسی‌ارشد به طور جداگانه در مقطع دکتری تخصص نیز ادامه می‌یابند؛ در دوره دکتری گرایش بیوشیمی توسط دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم و همچنین دانشگاه آزاد اسلامی و گرایش بیوشیمی بالینی تنها توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی زیرمجموعه وزارت بهداشت برگزار می‌شود.
فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان رشته بیوشیمی
– اشتغال در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و بیمارستان‌ها
– اشتغال در آزمایشگاه‌های حفاظت محیط‌زیست، و تست مواد مخدر
– اشتغال در آزمایشگاه‌های وزارت کشاورزی و اداره نظارت بر غذا و دارو
– شرکت‌های داروسازی
– شرکت‌های بیوتکنولوژی
– شرکت‌های سازنده مواد آرایشی
– شرکت‌های تولید مواد غذایی
– آموزش در مدرسه و دانشگاه
– توانایی تأسیس شرکت‌های دانش بنیان در حوزه علم بیوشیمی
